چکیده:
 اصل تناظر یکی از اصول مسلم و کاربردی در ایین  دادرسی مدنی میباشد که نشات گرفته از دو عبارت          "طرف دیگر را بشنو" و" هیچکس نمیتواند در دعوای خود قاضی باشد " است. این اصل چنان بدیهی و طبیعی است که نیاز به تصریح قانونی ندارد. بدون توجه به این اصل دادرسی عادلانه غیر ممکن به نظر میرسد .برای کشف حقیقت و رهایی از بن بست، هر یک از طرفین با شرایط شخصی مساوی و سایر اصول و کمک آنها و با تسلط بر قلمرو موضوعی ، جریان دادرسی را ادامه میدهند ضمن اینکه موجودیت دعوا نیز در اختیار انان است.دادرس نیز نظارت خواهد کرد ، تا برای کشف حقیقت ، ضمن رعایت سایر اصول یا استاندارد های دادرسی بر مناقشات طرفین و تساوی سلاح ها ، نظارت کرده و خود نیز اصل تناظر را رعایت نماید ، تا هم طرفین ادله و مستندات خود را ارائه دهند و هم فرصت معقول و متعارف برای رسیدگی عادلانه و منصفانه فراهم گردد و نهایتا با نگرش قضایی عمیق دادرس بر ابتکار عمل هر طرف بر قلمرو دادرسی، دعوا به مسیری پیش رود که قاضی به موجب نظام قانونی دلایل و وزن اثباتی آنها ، برتری هر یک بر دیگری ،پایبندی به رتبه بندی قانونی دلایل و ارزیابی وجدانی آنها، همچنین تسلط بر قلمرو حکمی رائی صادر نماید که طرفین، با خروج از آخرین جلسه رسیدگی ، تا حدودی نتیجه رای را پیش بینی کرده ، ضمن اقناع وجدان و به خاطر استماع مجادلات تناظری ، رای را اجراء و پایبندی به آن را پذیرا گردند.
واژگان کلیدی : اصل تقابل،استماع قرار گرفتن ،مناقشه، فرصت معقول،بی طرفی دادرس.
مقدمه :
در نظام دادرسی ایران اصل تناظر ،صراحتاً پیش بینی نشده و اما به طور مبنایی به این مهم توجه داشته اند.مواد 111 تا 117 قانون آیین دادرسی مصوب 1318 با آخرین اصلاحات نمونه بارز رعایت اصل تناظر بود ،دوبار به طرفین فرصت پاسخگویی و اطلاع از ادله و مدارک طرفین داده می شد .هرچند مواردی چون تحقیق محلی و معاینه محل و کارشناسی ،مقتضی تشکیل جلسه دادرسی می شد و سبب تطویل جریان دادرسی می گردید .[مدنی،جلد 2،ص381 و 382] به همین خاطر و مشکلات دیگر بدست فراموشی سپرده شد .
اصل تناظر را اولین بار دکتر شمس در سال 1387 در جزوه دوره دکتری حقوق خصوصی به کار بردند و در جلد دوم تشریح و تفصیل آیین دادرسی مدنی واژه Contradiction را که دکتر محمود آخوندی به ترافعی ترجمه کرده بودند مناسب ندیدند [شمس ،آیین دادرسی مدنی ،جلد 2، ص134]هر چند سایر نویستدگان از واژه ترافعی ،تقابل و ... پس از ایشان استفاده کرده اند .

چکیده
مقدمه
1- منشا و ماهیت اصل تناظر
2- مقایسه اصل تناظر و اصل دفاع (احترام به حقوق  دفاع )
3- استعمال واژه های دیگر به جای اصل تناظر :
3-  اصل تناظر در مراحل رسیدگی :
1-3 - قبل از جلسه دادگاه "
2-3 - جلسه رسیدگی :
3-4 - اصل تناظر تا پایان جلسه اول
4- مناقشه درباره جهت موضوعی و حکمی
1-4- مناقشه در مورد جهت موضوعی در حقوق ایران
2-4 –آیین دادرسی فرا ملی
3-4-آیین دادرسی مدنی فرانسه
5- نقش اصحاب دعوا در رعایت اصل تناظر  
6- اصل تناظر و حدود اختیار دادرس:
نتیجه
منابع