انسان ، از نخستین سال های زندگی اجتماعی ، زمانی که از راه شکار و گردآوری خوراک های گیاهی روزگار می گذراند ،‌ متوجه بازگشت و تکرار برخی از رویدادهای طبیعی ، یعنی تکرار فصل ها شد. زمان یخ بندان ها موسم شکوفه ها ، هنگام جفت گیری پرندگان و چرندگان را از یکدیگر جدا کرد .
نیاز به محاسبه در دوران کشاورزی ، یعنی نیاز به دانستن زمان کاشت و برداشت ؛ فصل بندی ها و تقویم دهقانی و زارعی را به وجود آورد .
محاسبه فصل ها ، بی گمان ، در همه جامعه ها ، با گردش ماه ، که تغییر آن آسان تر دیده می شد ، صورت گرفت . و بالأخره نارسایی ها و ناهماهنگی هایی که تقویم قمری ، با تقویم دهقانی داشت ، محاسبه و تنظیم بر اساس گردش خورشید صورت پذیرفت .
آغاز سال . مردم شناسان را عقیده بر این است که محاسبة آغاز سال ، در میان قوم ها و گروه های کهن ، از دوران کشاورزی ، همراه با مرحله ای از کشت یا برداشت بوده و بدین جهت است که آغاز سال نو در بیشتر کشورها و آیین ها در نخستین روزهای پاییز ، زمستان و بهار می باشد .

پیدایش جشن نوروز
مراسم حاجی فیروز
روزهای مردگان و «پنجشنبه آخر سال»
خانه‌تکانی
کاشتن سبزه
سفرۀ هفت‌سین
لباس نو
خوراک‌های نوروزی
دید و بازدید نوروزی یا «عید دیدنی»
نوروزِ اول
هدیۀ نوروزی؛ «عیدی»
سیزده‌بدر
باورهای عامیانه
نوروز جشن بازگشت به زندگی، دو اسطوره به پشتوانه دارد: اسطوره جمشید و اسطوره سیاوش
پشتوانه زبان‌شناسی
پشتوانه تاریخی
پیوند جمشید با نوروز در بازگشت به زندگی و گسترش زمین
روایات اسلامی، بیرونی
نوروز و آفرینش و جشن توزیع بخت
نوروز بزرگ
عید نوروز و آداب آن
نماز عید نوروز
دعای عید نوروز
در آیین‌ها و اساطیر ایرانی
جشن
جشن نوروز
نوروز کوچک و نوروز بزرگ
پیوند نوروز با آب
نوروز پیروز
نوروز روز دین و روز پادشاهی
نوروز و سلیمان
نوروز در ایران
نوروز در جمهوری آذربایجان
نوروز در قزاقستان
نوروز در تاجیکستان
نوروز در ترکمنستان
نوروز در قرقیزستان
نوروز در پاکستان
نوروز در افغانستان
آیین خنیاگری  و نغمه‌های نوروزی
1- آیین نوروزخوانی
2- ترانه‌های نوروزی
3- ردیف د ستگاهی و موسیقی قدیم ایران
4- نمایش‌ها و خرده‌نمایش‌های منسوخ شده همراه با موسیقی
الف) «کوسه بر نشین»
ب) «آتش‌افروز»
ج) «آتش‌باز»
نوروزخوانی در گیلان و مازندران
مراسم میرنوروزی در کردستان