نقوش فرش ايران و نگاره هاي تزييني آن و از همه مهمتر مفاهيم بنيادي و شايد هم راز آميز آنها ، از جمله مباحث تخصصی فرش ایران می باشد که در  طی چند دهه ی اخیر بسیار مورد توجه فرار گرفته است .

در خصوص طبقه بندی صحیح و اصولی طر ح های فرش ایران و همچنین مبانی بنیادی آن تا چند سال اخیر کار چندانی صورت نگرفته بود ، امل به تدریج مطالعات انجام شذه به ویژه توسط کارشناسان و محققین ایرانی که متاسفانه هنوز از طرفداران زیادی برخوردار نیست ، می رود تا دنیای جدیدی را از طبقه بندی علمی – هنری – طر ح های فرش ایران را ارائه دهد . از برکت بسیاری از این مطالعات در برخی موارد رمز پردازی و نماد گرایی نقوش فرش ایران نیز آشکار گشته و نتایج حاصله افزون بر سایر دلایل ، بر ارزشهای هنری فرش ایرانی افزوده است ، قبل از پرداختن به مباحث جدیدی که در طی سالهای اخیر برای طبقه بندی فرشهای ایران مورد توجه قرار گرفته و همچنین مروری بر نظریات کارشناسان غربی در مورد نقشه های فرش ایران ، به معرفی یک طبقه بندی قدیمی از طرحهای  فرش ایران می پردازیم که بیش از دو دهه از عمر آن می گذرد و می توان گفت امروزه مورد توجه و استفاده اغلب طراحان و تولید کنندگان فرش قرار گرفته و در ومدارس و دانشگاهها نیز به عنوان طبقه بندی اصلی طرحهای فرش ایران معرفی می گردد  . در این طبقه بندی بدون توجه به دلایل شکل گیری و پیدایش طرحها   و نقش ها و حتی ریز نقش های مورد استفاده در فرش ، فقط با توجه به نوع آرایه ها و تزیینات طرح و همچنین اشکال تقلیدی به کار رفته و حتی با توجه به نوع تقسیم بندی متن فرش و جای گیری اشکال و تصاویر در آنها به دسته بندی طرحهای فرش ایران پرداخته اند و سپس با قیاس کلیه ی طرحهای سایر فرشها و توجه به وجوح مشترک طرح در هر فرش با طبقه بندی مذکور ، به اصطلاح تمامی طرحهای فرش ایران را در این فهرست گنجانیده اند. در اینجا با این طبقه بندی آشنا می شویم  .

بر اساس این طبقه بندی کبیه طرحهای فرش ایران به 19 گروه اصلی طبقه بندی و هر یک نیز به چند شاخه ی کوچکتر تقسیم می گردند که عبارتند از:

گروه 1 – طرحهای آثار باستانی و ابنیه اسلامی 

گروه 2 – طرحهای شاه عباسی

گروه 3- طرحهای اسلیمی

گروه 4- طرحهای اقتباسی 

گروه 5- طرحهای افشان 

گروه 6 – طرحهای واگیره ای (بندی)

گروه 7 – طرحهای بته ای(بته جقه)

گروه 8 – طرحهای درختی 

گروه 9 – طرحهای ترکمن 

گروه 10 – طرحهای شکار گاهی 

گروه 11- طرحهای گل فرنگ 

گروه 12- طرحهای قابی (خشتی)

گروه 13- طرحهای گلدانی 

گروه 14- طرحهای ماهی در هم

گروه 15- طرحهای محرابی

گروه 16- طرحهای محرمات 

گروه 17- طرحهای هندسی 

گروه 18- طرحهای ایلی و عشایری 

گروه 19- طرحهای تلفیقی

تلفیقی گل فرنگ ، تلفیقی هندسی و ...

 نقوش گلستان 

نقوش لچک و ترنج 

نقوش شکار گاه (شکار گاهی)

نقوش هراتی ( ماهی درهم ) 

نقوش محرمات 

نقوش بته ای ( بته جقه ) 

نقوش گل فرنگ ( گل رز ) و گل سرخ ایرانی در فرش ایرانی 

نقوش اقتباسی

نقاشی

نقوش تصویری

زندیه و قاجار

مفهوم رمزی نگاره‌های (S) مانند

نقش دوست‌کامی

نقشمایه‌ی سه گوشهای پیوسته

نگاره‌ی مرغی / قوچکی یا طلسم باران خواهی

درخت سرو یا درخت زندگی

نقوش اسلیمی و ختایی