مقدمه:
حكما گفته‌اند كه ابراز حق‌شناسي و تكريم دربارة بزرگان نشانة نجابت و بزرگي است. اين مسئله نه تنها در روابط افراد با يكديگر بلكه درزندگي اجتماعي ملتها نيز حقيقت و اهميت دارد و بقدر حفظ آثار عتيقه و صنايع ظريفه جالب دقت است.
اظهار قدرداني و حرمت در حق مردان نامور و صاحبان فضل و هنر درميان يك ملت از يك طرف نام و نشان و عظمت مدني آن ملت را ازمحوشدن نگه مي‌دارد و او را درنظر تاريخ و اهل تحقيق بزرگ مي‌نمايد و از طرف ديگر براي افراد نسل حاضر و نژاد آينده ماية تشويق وسربلندي و وسيلة پرورش‌دادن حس غرور و قوة اراده مي‌گردد!
چون در هريك از اعمال بشر يك سايق و محرك مادي يا معنوي موجود است يعني هريك از كارهاي ما تكيه بيك اميد نفع مادي و يامعنوي مي‌كند پس در مساعي و فداكاريهاي بزرگ نيز اميدها و سايقهاي بزرگ لازم است و آن جز تشويق و تكريم و تبجيل چيز ديگر نيست.از اينرو هرقدر نام بزرگان يك قوم بحرمت ياد و خدمات آنان بسط و شرح و تقديس كرده شود بهمان درجه حس سعي و فداكاري وخدمتگذاري در نهاد افراد پرورش و قوت مي‌يابد. حس تقدير، يك نوع مكافات اجتماعي است و اين حس نه تنها دربارة زندگان بلكه درحق‌مردگان نيز بايد بعمل بيايد تا به‌مشاهدة آن، زندگان نيز قوت قلب دريابند و بزحمات سترگ تن در داده خود را به‌مقام بلند برسانند.
در كيفيت تقدير خدمات يك شخص نيز دو نكته را كه اغلب ايرانيان در فهم و محاكمة آن بخطا مي‌روند درنظر بايد گرفت:
يكي اين است كه درجة خدمت يك شخص را بيك هيئت جامعه به‌نسبت اثراتي‌كه در اوضاع زمان حيات خود بخشيده تقدير بايد كرد نه ازنقطة نظر اهميت آن خدمت در عصر كنوني يا در يك عصر ديگر. مثلاً وقتيكه مي‌خواهيم بگوئيم كه فلان پادشاه و يا فلان فيلسوف و عالم و يافلان اديب و شاعر چه خدمتها به‌جامعة خود كرده اولاً بايد اوضاع زماني را كه او در آن زندگي كرده، تدقيق كنيم و ثانياً اثراتي را كه اعمال وافكار او در زمينة فعاليت مخصوص خود توليد كرده پيش نظر بياوريم تا بزرگي و اهميت خدمت او معلوم شود. و اگر برعكس، اعمال او را بامقتضيات زمان خودمان مقايسه و محاكمه نمائيم البته بخطا خواهيم رفت چنانكه بسياري از متجددين ايران از همين راه بخطا مي‌روند و اغلب‌بزرگان و ادبا و متفكرين و علماي ايران را عاري از هرگونه مزيت و فضيلت مي‌شمارند!
نكتة دوم اين است كه اگر يك مرد نابغه منتهاي ذكاوت و قدرت و لياقت خود را به‌كار انداخته، ولي بسبب تهاجم موانع گوناگون و يا وفاننمودن عمر موفق به ايفاي نيات خود نشده باشد بازهم از مقام و علويت او نبايد كاسته شود چنانكه مجاهدات در راه حق، ولو اينكه نتيجه ندهددر نزد خدا باز مثاب و مقبول است. چه اساس در حسن نيت و بذل جد و جهد است.
بنابراين سيدجمال‌الدين اسدآبادي را يكي از نوابغ سياسي و متفكرين قرن اخير ايران مي‌توان شمرد. اگرچه مقصد اساسي و غاية سياسي اوكه عبارت از توحيد ملل اسلامي يعني اتحاد اسلام بود امروزه قيمت عملي و اهميت اجتماعي ندارد و تقريباً اين موضوع از ميان رفته است وگرچه سيد معظم در پيش‌بردن اين مقصد يك موفقيت قابل توجه احراز نكرد و جهالت و غفلت دول اسلامي از ثمردادن اين شجرة فكر مانع‌آمد ولي باز مقام او در نزد عقلا و سياسيون و متفكرين غرب و شرق بلند است و هميشه ماية مفخرت ايران شمرده خواهد شد چه مي‌توان گفت‌كه اغلب نهضتهاي علمي و سياسي ملل اسلامي در عهد اخير از منبع فيض تبليغات و تلقينات او آب خورده است.
فهرست:
مقدمه
رساله 1. شرح حال و آثارسيّد جمال‌الدين اسدآبادي معروف به افغاني
يادداشت
ديباچه
سرآغاز
شرح حال وآثار
1. مولد و نسب و تاريخ ولادت سيد جمال الدين
2. ايام صباوت سيد و تحصيلاتش در قزوين
3. اولين ورود سيد به تهران همراه پدرش
4. حركت سيد به عتبات با پدرش و تحصيلش در نزد شيخ مرتضي
5. حركت سيد به مكه از راه هند و رفتنش به كابل از راه طهران و مشهد
6. حركت سيد از افغانستان به‌عزم مكه و آمدنش از راه مصر به اسلامبول
7. ورود سيد بار دوم به مصر و فعاليت او در آنجا
8. حركت سيد به هند و رفتنش به لندن و پاريس
9. آمدن سيد به طهران برحسب دعوت ناصرالدين شاه
10. حركت سيد به روسيه و ملاقاتش با ناصرالدين شاه و دعوتش بار دوم به ايران
11. زجر و تبعيد سيد از طهران و آمدنش به بصره
12. حركت سيد از راه بصره به لندن
13. ورود سيد به اسلامبول بار دوم به دعوت عبدالحميد و وفاتش در آنجا
14. خاتمه
2. اسناد و مدارك دربارة سيدجمال‌الدين اسدآبادي
ياد داشت
از مقدمة كتاب تاريخ بيداري ايرانيان
آثار و مدارك موجود
سلسله انساب سيدجمال‌الدين اسدآبادي
رونوشت چند فقره تلگرافات نايب‌السلطنه
مشخصات خانة پدري سيدجمال‌الدين
صورت منقوره چند الواح از قبور منسوبين سيد
تحصيلات سيد
ورود سيد به بوشهر و دعوت ناصرالدين‌شاه از او
تبعيد سيد از طهران
اجمالي از اعتراضات راجع به عمل افغانها
آثار سيد
اوصاف گزيدة سيد
قسمتي از مقالة جمعيت دارالتقريب اسلامي
چند نامه از دانشمندان معاصر و مطلع در حالات سيد
دو يادداشت مهم راجع به سيد اسدآبادي
سيد اسدآبادي در اسلامبول
مفسر قرآن
بحث و انتقاد راه اصلاح كشور
سيدجمال‌الدين اسدآبادي و افغانها
ضميمة رسالة دوم: خاطرات من
3. سيّد جمال‌الدين اسدآبادي رهبر نهضت آزاديخواهي ايران
يادداشتي بر چاپ دوم
يادداشت
سيدجمال‌الدين اسدآبادي
تكمله راجع به شرح تاريخ زندگي سيدجمال‌الدين اسدآبادي
سيّد جمال‌الدين اسدآبادي باعث نهضت‌ها
سيد جمال الدين معروف به افغاني
برچسب ها:
سيد جمال الدين اسد ابادي آثارسيّد جمال‌الدين اسدآبادي سید اسد آبادی معروف به افغانی رهبر نهضت آزاديخواهي ايران جمال اسد آبادی سید اسد آبادی تحقیق سيد جمال الدين اسد ابادي بررسی سيد جمال الدين اسد ابادي مقاله سيد جمال الدين اسد ابادي